یکی از روش های ریخته گری که برای تولید قطعات در صنعت استفاده می شود، ریخته گری ثقلی یا ریخته گری ریژه ای (به انگلیسی Gravity casting) است که یکی از روش های ریخته گری در قالب دائمی است.
ریخته گری ثقلی (ریژه) چیست؟
در ریخته گری ریژه ای فلز مذاب به وسیله وزن خود و نیروی خود گرانش زمین و بدون استفاده از گاز های تحت فشار، وکیوم یا نیروی گریز از مرکز، به درون قالب هدایت می شود. این روش شباهت زیادی به ریخته گری ماسه ای و ریخته گری دایکاست دارد با این تفاوت که قالب مورد استفاده در روش ثقلی از جنس فلز و دائمی (قابل استفاده مجدد) است. قالب های ریژه بر اثر دمای بالا خراب نمی شود، به راحتی تغییر شکل نمی دهند و بسیار در دسترس هستند.
کاربردهای ریخته گری ریژه
روش ثقلی در صنایع مختلفی برای تولید قطعات گوناگون کاربرد دارد از جمله:
قطعات خودرو همچون پیستون، سر سیلندر، کالیپر ترمز
موتورهای دیزلی با اسب بخار بالا
توربین های گازی
کمپرسورها
پمپ
تجهیزات پزشکی
چاپ عکس
تصویربرداری
تجهیزات روشنایی و …
مزایای ریخته گری ثقلی
- سرعت تولید در این روش بالاست.
- این روش نسبت به سایر روش های ریخته گری همچون ریخته‌گری تحت‌خلاء و ریخته گری تحت فشار از هزینه کمتری برخوردار است.
- امکان تولید قطعات با تعداد بالا و به دفعات وجود دارد.
- قطعات ساخته شده از خواص فیزیکی و مکانیکی و پرداخت سطحی برخوردار هستند.
- قطعات از دقت ابعادی خوبی برخوردار هستند.
- دارای شرایط مناسب زیست محیطی.
- قطعات تخلخل کمتر . ساختار دانه بهتر نسبت به ریخته گری ماسه ای دارند.
- قطعات با ابعاد کوچک و نازک به آسانی تولید می شوند.
معایب ریخته گری ثقلی
- برای تعداد قطعات کم توجیه اقتصادی ندارد.
- از ریخته گری ریژه ای نمی توان برای تمامی فلزات استفاده کرد و بیشتر برای فلزاتی مثل آلومینیوم، روی، برنج و چدن خاکستری کاربرد دارد.
- جهت افزایش عمر قالب باید از پوشش هایی نظیر سیلیکات سدیم، اکسید فلزی،گل نسوز و ….استفاده کرد.
- در این روش امکان تولید قطعات با اشکال پیچیده وجود ندارد چون بر اساس نیروی ثقل و ویسکوزیته مذاب عمل می کند. همچنین نمی توان قطعات با ابعاد بزرگ را تولید کرد چون هزینه زیادی در بر خواهد داشت.
روش های ریخته گری در قالب ریژه
ریخته گری در قالب های ریژه با توجه به تجهیزات در سه حالت زیر انجام می گردد:
ریخته گری ریژه دستی:
در این روش تمامی مراحل به وسیله نیروی انسانی و بدون دخالت دستگاه انجام می گردد. کاربرد این روش تولید قطعات با شکل هندسی ساده است.
ریخته گری ریژه اتوماتیک:
در ریخته گری ثقلی اتوماتیک تمامی مراحل ریختن مذاب به قالب، انجماد قطعه و خروج قطعه از قالب به صورت اتوماتیک و با دستگاه انجام می شود.
ریخته گری ریژه نیمه اتوماتیک:
در این روش باز و بسته کردن قالب توسط نیروی هیدرولیکی و پر کردن و خروج قطعات از قالب توسط نیروی انسانی صورت می گیرد. از این روش برای تولید انبوه قطعات فلزی استفاده می گردد.
